Bardo's
en andere 'onmogelijke doorgangen'

Het woord 'bardo' komt uit het Tibetaans Boeddhisme. Het betekent zoiets als "tussen twee", "een overgang, overgangstoestand naar".
Het woord 'bardo' wordt gebruikt als de overgang tussen "leven en dood", of bij andere overgangen zoals geboorte.
Kunnen we door de dood heen gaan? En zo ja, hoe?

Het kan veel breder gezien worden, dit op tal van andere domeinen. In plaats van bardo noem ik het dan 'onmogelijke doorgang' (1), de naam doet er niet toe.
Een bardo kan je zien als een overgang waar we niet doorheen kunnen, maar toch doorheen gaan. Hoe dit in zijn werk gaat wordt verder uiteengezet.
Dergelijke overgangen komen in tal van domeinen voor. Hierbij denk ik aan kwantummechanica, electronica, chaostheorie, astronomie. Ongetwijfeld zijn er nog heel wat.

Het bardo van de dood

Doorheen zaken gaan, waar je niet doorheen kan! Het klinkt onmogelijk, en dat is het ook. En toch. Toch kan er wat, maar niet alles. Het is niet "alles of niets".

Laten we eens stilstaan bij de bardo van de dood. Later komen nog andere 'onmogelijke overgangen' aan bod. De dood. Voor velen is het een onmogelijkheid, voor anderen is het een doorgang. Wat is het probleem? Denk er niet over na, want via denken kan je het onmogelijk vinden. Dit kan gewoon niet. Volgende vraag: waarom niet? Hetzelfde antwoord: denk er niet over na - over de waarom-vraag ditmaal - want via denken kan je het onmogelijk vinden.
We keren terug naar de eerste vraag. Tussendoor: misschien vind je dit langdradig. Jammer. De oplossing ligt niet in het antwoord, de oplossing ligt in de weg die we afleggen. Afleggen, of niet afleggen. Welke weg moet afgelegd worden? Het is noodzakelijk om in te zien dat het denken heel veel angst zaait en hiermee een oplossing versperd. De weg die we af te leggen hebben is het denken in zijn geheel, dus van buitenaf, in vraag stellen. Waarvoor dient het? Waarvoor dient het niet? Het is onzin om te geloven dat het denken iets zinnigs te vertellen heeft over de dood. Gewoon onzin. Dit is duidelijk wanneer je buiten het denken staat, van binnenin - van in het denken - wordt dit inzicht afgeblokt. Dit is de weg die we te gaan hebben: het denken gebruiken voor wat het dient, voor praktische zaken, en buiten houden waar het bevoegdheid claimt, maar totaal onbekwaam is.
Bij niet afleggen is de kans verkeken, de kans om inzicht te krijgen in wat de dood al dan niet is, en hoe we er al dan niet doorheen kunnen. Ons denken zegt "het is onmogelijk", en voor het denken is het ook onmogelijk. Het denken komt tot de conclusie: geef het maar op, het kan toch niet. Dit is wat ik in mijn bewoording "de E40-redenering" noem: het denken vindt geen oplossing, dus bestaat er geen oplossing.

We vervolgen ons pad. De vraag was: "kunnen we door de dood heen gaan?". Ons denken zegt: nee. Wanneer we er in slagen om - bijvoorbeeld via meditatie - ons denken, onze stoorzender, uit te schakelen, dan komen er antwoorden. Dit komt niet uit het individuele (het denken, gekoppeld aan het geheugen en het individuele brein), maar uit collectieve lagen waar we toegang toe hebben. Let wel: de voorwaarde voor toegang hebben is dat we er in slagen onze stoorzender uit te schakelen.
Je krijgt een antwoord. Een antwoord dat correct is en je een stap verder zet op je pad. Aangezien iedereen een verschillend pad volgt, lijkt het mij dat er verschillende antwoorden mogelijk zijn. Alle paden leiden uiteindelijk tot het Ene.

Ik volg "mijn" antwoord. Voor de laatste keer: "kunnen we door de dood heen gaan?". De vraag is niet correct gesteld, het moet zijn: "kan ik door de dood heen gaan?". Ik? Alles staat of valt bij het invullen van dit ik. Het denken vult het ik in als zijnde ons lichaam, of onze geest (mind*), of een combinatie van beiden. Kan dit ik - lichaam-geest - door de dood heen? Nee. Het lichaam zeker niet. De geest kan als geest - maar dan astraal wezen - wel nog een tijdje na de dood rondzwerven op aarde. Het ik dat door het denken ingevuld werd is niet in staat om door de dood heen te gaan. Wat doet dit ik dan? Het concludeert "ik kan het niet, dus is het onmogelijk", 'de E40-logica'.

Hoe dan wel? Al duizenden jaren wordt de vraag gesteld: "wie ben ik?", of - in deze context - "hoe vul ik mijn ik in?". Ik Ben. Zo eenvoudig en - tegelijk - zo moeilijk is het. Ik Ben. Er is geen uitleg. Dit Ik, van het Ik Ben, staat ver boven het mini-ikje van mijn lichaam en mijn denken. Het staat ook boven alle rationele uitleg waar onze stoorzender zo dol op is. Bij de aanvang van het evangelie van Thomas staat:

Dit zijn de geheime woorden die Jezus de Levende gesproken heeft ... 
1 En hij heeft gezegd: 
Hij die de betekenis van deze woorden zal vinden 
zal de dood niet smaken.
 

Wanneer ik mij identificeer met mijn lichaam en/of mijn geest, dan is de dood een ramp. Met de dood is alles gedaan. Wat mogelijks nog erger is, is dat mijn - huidig - leven hier zwaar onder lijdt. Er is een permanent gevoel aanwezig dat het op een bepaald moment gedaan is. Dit kan zelfs straks zijn. Voor het ego is dit nauwelijks draaglijk.

Bardo's
en andere 'onmogelijke doorgangen'
         Het bardo van de dood